زمانی که یک نوشته نامفهوم و نامنسجم را بخوانیم و نتوانیم تشخیص دهیم از کجا شروع شده و به کجا رسیده و اصلا منظور این نوشته چیست تازه به اهمیت بالای ویراستاری محتوا پی خواهیم برد. بخشی از این ویراستاری معنایی و مفهومی است و بخشی دیگر رعایت نکات زبانی و ساختاری است. ما با ابزارهای ویرایش خودکار متن، می‌توانیم زمان کمتری را صرف ویرایش ساختاری بکنیم و مدت زمان بیشتری را برای بهبود و ارتقای سطح متن اختصاص دهیم.
از طرفی می‌دانیم که برای فهمیدن فرهنگ کشورهای مختلف، نیاز است که از زبان آن کشور سر در بیاوریم و یکی از قسمت‌های مهم زبان یک کشور نحوه نگارش متن‌ها و ارائه‌ی آن‌ها است.
با خواندن کتاب‌ها، مقاله‌ها و حتی وبلاگ‌های متعدد زبانی خاص است که می‌توانیم به عمق تاریخ، هنر، علم و تمامی دیگر اطلاعات آن کشور دسترسی پیدا کنیم. بنابراین ما عمیقا معتقد هستیم زبان دریچه‌ای بی‌نهایت و البته باز به روی فرهنگ و تمدن دیگر کشورهاست که هرچه سلیس‌تر نوشته شود، در درک ما از آن فرهنگ کمک بیشتری می‌کند. به همین دلیل ابتدا در مورد ویراستاری محتوا صحبت می‌کنیم و سپس ابزارهای ویراستاری خودکار را معرفی می‌کنیم.
چرا ویراستاری محتوا برای ما مهم است؟
مهارت در استفاده از علائم نگارشی یک زبان، فهم موضوع و محتوا و انتقال درست آن به مخاطب و استفاده از کلمات مناسب با توجه به موضوع متن و سبک ویراستاری، همه‌وهمه باعث می‌شود کتاب‌ها، مقالات و حتی یادداشت‌های کوتاه به‌خوبی نگاشته و منتقل شوند. ویراستاری محتوا از آن جهت برای ما اهمیت دارد که می‌تواند بهترین کمک در انتقالش هرچه بهتر مفاهیم باشد.
ویراستاری چیست؟ ویراستار کیست؟
اما این ویراستاری محتوا در درجه اول به چه معناست؟ ما به چه کسانی ویراستار می‌گوییم و اصلا مفهوم اصلی ویراستاری محتوا چیست؟ این نوشته به شما کمک می‌کند ویراستار بهتری باشید و البته بهتر تشخیص دهید کدام نوشته ویرایش بهتری دارد. برای درک عمق تاثیر ویرایش محتوا، ما در پست چطور ویرایش محتوا می‌تواند کیفیت و ارزش نوشته‌ی شما را چند برابر کند؟ به میزان اهمیت ویرایش محتوا پرداختیم.
در جواب سوال‌های بالا باید بگوییم که ویراستاری محتوا به سلسله مراحلی گفته می‌شود که طی آن، فرد، متنی را از حالت خام و دست‌نخورده به حالت بهینه، مرتب و اصولی در می‌آورد. اما این مراحل دقیقا چه هستند؟
اگر بخواهیم در قالب قوانین از این مراحل صحبت کنیم، باید بدانید که این بهینه‌سازی ابعاد متفاوتی دارد.
- جای‌گذاری مناسب علائم نگارشی مانند نقطه، ویرگول و دیگر علائم.
- حذف یا اضافه کردن محتوا با توجه به موضوع و کم و کاستی‌های متن.
- تصحیح غلط‌های املایی و جای‌گذاری کلمات مناسب.
- توجه به نوع بیان متن و نوع لحنی که در نگارش متن استفاده شده و یکدست کردن این بیان و لحن در همه قسمت‌های متن.
- توجه به درستی اطلاعات استفاده شده در متن و عدم جعلی بودن اطلاعات.
- اعمال قوانین نگارشی و دستور زبانی (با توجه به هر زبانی که نوشته شده یا قرار است ترجمه شود).
- و در نهایت توجه به نظم و زیبایی بصری متن.
اما چیزی که از همه اینها مهم‌تر است و کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد پرسونای مخاطب است. ذائقه‌ی مخاطب تاثیر زیادی در درست‌نویسی و بیان گرم و جذاب متن دارد. در اصل ویراستاری محتوا فقط پرداختن به یکسری قوانین نگارشی نیست. بلکه توجه به ساخت و پرداخت متن و عمق و ارزش محتوا در کنار دیگر مراحل اهمیت دارد. همه‌ی اینها در کنار هم به داشتن یک متن خوش‌بیان و یکدست کمک می‌کند که توانایی و مهارت خاص خود را می‌طلبد.
ویراستاری چگونه صورت می‌گیرد؟
اینکه ما یک متن را چگونه باید ویرایش کنیم در وهله‌‌ی اول بستگی به این دارد که متن ما از چه نوعی است و باید بدانیم در ویرایش حتما باید به جزئیات توجه کنیم. این جزئیات است که ما را از رقبای خود جلو می‌اندازد و به حرفه‌ای بودن کار ما می‌افزاید. اما در حالت کلی، گذراندن چند مرحله الزامی است.
- متن باید خوانده شده و بازبینی شود.
- غلط‌های املایی تصحیح شود.
- از علائم نگارشی مناسب استفاده شود.
- برای بار آخر متن خوانده شده و زیبایی آن بررسی شود.
اما اگر متن تخصصی‌تر است و قرار است ویراستار به‌صورت علمی و عمیق‌تر متن را ویرایش کند بعد از طی‌کردن مراحل بالا لازم است نکات دیگری نیز در نظر گرفته شود. نکاتی از جمله در نظر گرفتن این موضوع که اینجا دیگر ویراستار فقط چک کننده متن نیست بلکه نقشی دقیق‌تر دارد و باید مهارت‌های بالاتری نیز داشته باشد. چون علاوه بر موارد گفته شده باید در انتقال مفهوم به خواننده نیز خوب عمل کند. این نوع از ویراستاری عموما برای مقاله‌ها یا متون تخصصی و علمی در نظر گرفته می‌شود که از حساسیت بالاتری نیز برخوردار هستند. همه‌ی کسانی که این مراحل را انجام می‌دهند ویرایشگر یا ویراستار هستند. با هر سطح سواد و تحصیلات مرتبط یا غیرمرتبط. برای یک ویراستار خوب بودن، دانش زبانی، شناخت مخاطب و عشق کافی است.
کمک تکنولوژی، ابزارهای ویراستاری خودکار
جهان جدید، رسانه و فضاهای علمی که به لطف تکنولوژی با آن‌ها سروکار داریم، مسیر را هموارتر کرده‌اند. درباره‌ی ویراستاری محتوا نیز ابزارها، وب‌سایت‌ها و نرم‌افزارهایی وجود دارند که با کاربری حرفه‌ای‌تر در اختیار ما قرار گرفته‌اند تا ما یک متن تمیز، جذاب و حرفه‌ای را تحویل بدهیم. در این یادداشت برخی از این ابزارهای ویراستاری خودکار متن را برای شما توضیح می‌دهیم.
1- پاک‌نویس
شاید برای شما هم کار با ابزاری که باهوش است جذاب باشد. بله هوشمندی از اولین، مهم‌ترین و البته جذاب‌ترین فاکتورهای این ابزار است که می‌تواند هوشمندانه غلط‌های متن شما را پیدا کند، اصلاح کند و در نهایت کمکتان کند متن را در قالب‌های استاندارد و درست نگارشی قرار دهید.
- پاک‌نویس در مدت‌زمان کمی قابلیت اصلاح و ویرایش متن به‌صورت یکجا را دارد و یکی از نکات طلایی در مورد آن ویراستاری خودکار آن به راحتی آب خوردن است. ممکن است شما در حال ویرایش کتاب یا مقاله‌های بلند باشید که حضور یک ابزار ویرایش در بالابردن سرعت کارتان بسیار اثرگذار است.
- قسمت مهم دیگری که در پاک‌نویس موردتوجه قرار گرفته پشتیبانی این ابزار از جدیدترین نسخه‌های محیط نرم‌افزار مایکروسافت وُرد است. این به شما کمک می‌کند همیشه به‌روز باشید.
- پاک‌نویس خطاهای نگارشی، املایی، رسم‌الخطی و خطاهای مربوط به علامت‌گذاری‌ها را تشخیص می‌دهد و بعد می‌تواند برای شما تمام این خطاها را اصلاح کند.
- استفاده از این ابزار رایگان است و همین باعث می‌شود استفاده از آن برای شما به‌صرفه باشد.
- برای استفاده از پاک‌نویس می‌توانید به سایت پاک‌نویس مراجعه کنید برنامه را دانلود کرده و بعد از ثبت‌نام وارد شده و متن‌های خود را بنویسید و اصلاحشان کنید. نسخه‌های موبایل این ابزار هنوز آماده نشده و قابل‌استفاده نیست.
- توجه کنید بعد از دانلود پاک‌نویس روی سیستم رایانه خودتان، قوانین پاک‌نویس را با دقت مطالعه کرده و در صورت موافقت تیک با قوانین موافق هستم را بزنید، و بعد از نصب برنامه که زمان زیادی از شما نمی‌گیرد، منتظر ساده شدن کار خود هنگام ویراستاری بمانید.
با نصب این برنامه یک زبانه به زبانه‌های ورد شما اضافه می‌شود و با یک کلیک می‌توانید ویراستاری خودکار را شروع کنید. در صورتی که متن تخصصی است و به کلمات اشتباهی ایراد می‌گیرد می‌توانید آن را به دانش‌نامه‌ی نرم‌افزار اضافه کنید و دیگر نگران نباشید.
فضای این ابزار ساده، صمیمی و قابل‌دسترس است. بر روی مایکروسافت ورد اجرا می‌شود. کارکردن با پاک‌نویس راحت است. پس بدون دردسر می‌توانید آن را دانلود کرده و استفاده کنید.
2- نرم‌افزار ویراستاری آرنگ
مشکلات از جایی شروع می‌شود که همه چیز خوب پیش رفته اما یک خطای کوچک در متن خود می‌بینیم! بله تمام نیم‌فاصله‌ها و فاصله‌ها به‌سختی رعایت شده‌اند ولی باید دوباره آن را مرور کنیم تا مطمئن شویم چیزی جا نمانده باشد! باید دوباره به سراغ متن بلند و طولانی بروید، بررسی و بازنویسی‌اش کنید.
شاید شما هم فکر کنید کاش می‌توانستیم این روند را خودکار کنیم. یکی دیگر از نرم‌افزارهای خوبی که برای ویراستاری خودکار محتوا به کمک شما می‌آیند وجود دارد، آرنگ است. این ابزار علاوه‌بر اینکه هوشمندی خوبی در قبال نیم‌فاصله‌ها و فاصله‌های دردسرآفرین دارد، خصوصیات ویژه دیگری هم دارد.
- این برنامه بر روی تمام نسخه‌های ورد قابل استفاده است و تمام نسخه‌ها را پشتیبانی می‌کند.
- می‌تواند رسم‌الخط را یکدست کند.
- علامت‌گذاری‌ها را انجام دهد.
- نکات فاصله‌گذاری را رعایت کند.
خوب است قبل از اینکه تصمیم خودتان را برای استفاده از این ابزار قطعی کنید به نکات زیر نیز دقت کنید:
- در صورتی که این نرم افزار را بخرید، به‌صورت مادام‌العمر می‌توانید از آن استفاده کنید. یعنی با هر بار ورود به سایت نیز می‌توانید از ویراستار آنلاین خود کمک بگیرید.
- می‌توانید نسخه آزمایشی را دانلود و از آن استفاده کنید یا به‌صورت آنلاین وارد وب‌سایت آرنگ شده و متون خود را ویرایش کنید.
- البته باید بدانید این نرم افزار رایگان نیست و باید برای خرید آن هزینه پرداخت کنید.
نحوه استفاده از نرم افزار آرنگ
بعد از دانلود برنامه، فایل فشرده‌ای در اختیار شما قرار می‌گیرد که بعد از خارج کردنش از حالت فشرده چند سری فایل به اضافه ویدئو خواهید دید. داخل ویدئو و فایل‌ها مراحل استفاده از این نرم افزار به‌سادگی توضیح داده شده است. این یکی از بهترین امتیازهای این نرم افزار است که همه چیز با شفافیت هرچه تمام‌تر و قدم‌به‌قدم توضیح داده شده که به‌صورت خلاصه این مراحل را در زیر خواهید خواند:
- فعال‌سازی امنیتی.
- کنترل زبان ویندوز (باید دید زبان ویندوز فارسی است یا خیر).
- فعال‌سازی تب developer.
- فعال‌سازی ماکرو برای ویرایش نیم‌فاصله.
3- نرم افزار ویراستیار
سومین ابزار ویراستیار است. کار اصلی این برنامه نیز مثل دو برنامه قبلی غلط‌یابی، اصلاح متن، رعایت فاصله و نیم‌فاصله است. اما در کنار همه اینها می‌تواند اعداد انگلیسی را به فارسی تبدیل کند، واژه‌های فینگلیش (واژه‌های فارسی که به انگلیسی تبدیل شده‌اند) را اصلاح کند و تاریخ‌هایی که به عدد هستند را به حروف تبدیل کند.
ایراد این ابزار ویراستاری خودکار متون، عدم پشتیبانی نسخه‌های جدید ورد است که کار را برای نسخه‌های بالاتر از سال 2013 سخت می‌کند.
4- فیراستار
فیراستار یک ویراستار خودکار تحت وب است که شما می‌توانید به سایت‌های مرورگر مورد استفاده خود آن را اضافه کنید و هر بار که نیاز به اصلاح متون خود دارید به‌صورت آنلاین از آن بهره ببرید.
برای استفاده از این ابزار، با مرورگر گوگل کروم خود وارد صفحه‌ی پلاگین در فروشگاه کروم شوید و گزینه add to chrome را بزنید. برای شما پیغامی تحت عنوان add to extension می‌آید که با انتخاب آن، این ابزار به مرورگر کروم شما اضافه شده و می‌توانید متون خود را وارد کرده و اصلاح کنید.
فراموش نکنید نوشته‌هایی که به دست شما می‌رسند قسمتی از وجود یک نویسنده هستند. پس با تعهد و علاقه نوشته‌ها را اصلاح کنید و محتوای ارزشمندتر، گیراتر و صحیح‌تری را تحویل بدهید.
جمع‌بندی
ویراستاری محتوا نه تنها متن را منسجم و حرفه‌ای‌تر نشان می‌دهد بلکه فرصتی است برای بازبینی و بهبود متن. اشکالاتی که از دیدها پنهان شده‌اند را هنگام بازبینی می‌توانیم تصحیح کنیم. ما در این مقاله به ویراستاری محتوا و همچنین بررسی بهترین ابزارهای ویراستاری خودکار متن پرداخته‌ایم البته واضح است که هیچ چیز جای دقت انسان را نمی‌گیرد اما این ابزارها می‌تواند سرعت ویراستاری را افزایش دهد و کمی از کار شما کم کند. چنانچه شما نرم‌افزار دیگری را می‌شناسید در قسمت نظرات به ما و کاربران اطلاع دهید.
